Aile Konutu Şerhi Nasıl Konur?

Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de  “aile kurumu”  toplumun temeli kabul edilip, çoğu toplumsal değer aile kavramı üzerine inşa edilmiştir. Bu derece önem taşıması sebebi ile aile kurumunun kurulmasını sağlayan “evlilik”  Türk Medeni Kanunu’nda ayrıntılı bir biçimde düzenlenmiştir. Evlilik birliğinin kurulması, yürütülmesi ve sonlandırılmasında her bir eşe ait hak ve yükümlülükler  kanunda yer almaktadır. Burada  hemen belirtmek gerekir ki  kanunun bahsettiği evlilik  “resmi nikah” akdi ile yapılmış evliliktir. Aynı şekilde aile de resmi nikah neticesinde kurulmuş olan ailedir.

Aile Konutu Nedir?

Aile konutu kanunumuzda tanımlanmamış olmakla birlikte, madde gerekçesi ve ilgili Yargıtay karalarından yola çıkarak bir tanım yapmak gerekirse;

• “Eşlerin bütün yaşam etkinliklerini yaptığı, yaşantısına buna göre yön verdiği, iyi ve kötü günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir yer”
• “Eşlerin düzenli yerleşim amacıyla kullandıkları, yaşam faaliyetlerini yoğunlaştırdıkları  mekân”

Görüldüğü üzere tüm tanımlardaki ortak nokta belirli bir mekanda sürekli yaşama unsurudur. Bu nedenle ‘yazlık, çiftlik evi, dağ evi, devre mülk’  vb.  mekanlar aile konutu olarak değerlendirilmeyecektir. Aile konutu ile resmi nikah ile evli olan çiftin sürekli olarak yaşadıkları tek bir konut kastedilmektedir. Eşlerden biri ya da her ikisinin bu konutun maliki(sahibi) olması ya da kiracı konumunda olmaları söz konusu mekanın ‘aile konutu’ sıfatını kazanması bakımından önem taşımayacaktır.

Aile Konutunun Korunması ve Aile Konutu Şerhi

Aile konutunun  maddi ve manevi bakımdan önemi sebebiyle korunması maksadıyla kanunumuzda yer alan düzenlemelerden biri de ‘aile konutuna şerh konulmasıdır. Şerhin kelime anlamı ‘açıklamak, ayırmak’ olup, hukuki terim olarak ‘kişisel hakların, devir  sınırlamalarının ve geçici tescilin, tapu kütüğüne yazılması’ anlamını taşımaktadır. Aile konutu şerhi ile aile konutu olarak kullanılan taşınmazın maliki konumunda olmayan eş de konutun korunması bakımından irade sahibi olacaktır.

Tapu Kütüğüne Aile Konutu Şerhi Nasıl Konur?

Aile konutu şerhi nasıl ve nereye konur? Aile konutunun maliki olmayan eş veya her ikisi birlikte veya avukatları gerekli belgeler ile Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvuracaktır. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığı ilgili genelgesinde aile konutu şerhi konmak için gerekli belgeler belirtilmektedir.

Gerekli belgeler ile istemde bulunmaları durumunda, tapu siciline ‘aile konutu’ şerhi verilebilir. Böylelikle tapu sicilinin şerhler hanesine tescil edilecektir. Yani sicili inceleyen bir kişi söz konusu taşınmazın aile konutu olduğunu görebilecektir. Hatta hukukumuzdaki ‘tapu sicilindeki kayıtların herkesçe bilindiği karinesi’ gereğince kişi sicili incelememiş olsa dahi söz konusu şerh kendisine karşı ileri sürülebilecektir. Kanunda yer alan aile konutu ile ilgili imkanlardan faydalanmak için şerhin varlığı mecburidir.

Tapuya Aile Konutuna Şerhi Koydurmanın Hukuki Açıdan Faydası Nedir?

Aile konutu şerhi, aile konutu üzerinde yapılacak olan herhangi bir işleme karşı üçüncü kişilerin iyiniyetinin korunmasını engelleyecektir. Aksi takdirde iyiniyetli üçüncü kişi(konutun aile konutu olduğunu bilmeyen kişi)  ile yapılmış olan işlem geçerli olacaktır. Hemen belirtmek gerekir ki söz konusu üçüncü kişi konutun aile konutu olduğunu biliyorsa, diğer eşin rızasının bulunmadığı hallerde şerh konmamış olsa dahi işlem geçersiz sayılacaktır. Bu işlemler ‘konutun satılması, kira sözleşmesine son verilmesi veya konut üzerindeki hakların sınırlanması ‘olabilir.

Aile Konutu Şerhi Koydurulan/Koydurulmayan Konut Üzerinde Yapılan İşlemlere Karşı Ne Yapılabilir?

Aile konutu şerhi konmuş konutla ilgili olarak, iyiniyetli olsun  ya da olmasın üçüncü kişi ile yapılan tüm işlemler (satış, kira vb.) diğer eş icazet (sonradan alınan onay) vermediği müddetçe geçersizdir. İcazet vermeyen eş tapu iptal ve tescil davası açacaktır. Böylelikle söz konusu işlem iptal edilecek sonrasında üçüncü kişinin adına yapılan tapu kaydı da  iptal edilecektir. Şayet diğer eş bu işlemlere onay(icazet)verirse işlem geçerli hale gelecektir.

Aile konutuna şerh konulmamışsa bu durumda üçüncü kişinin iyiniyetli ile ilgili bir değerlendirme yapılmalıdır. Kişi iyiniyetli değilse icazet vermeyen eş tapu iptal davası açabilecektir. Aile konutu şerhi konulmamış konut için, eşlerden biri ile işlem yapan iyiniyetli üçüncü kişinin iyiniyetli korunacak işlem geçerli olacaktır.

Tüm bunlardan hareketle tavsiyemiz kanunun bu imkanlarından faydalanmak ve üçüncü kişinin iyiniyetine bağlılık değerlendirmesine muhatap olmamak için eşler  tapuya aile konutu şerhi koydurmayı ihmal etmemelidir. Aynı şekilde aile konutunun konu olduğu bir işlemin tarafı olacak kişiler tapu kayıtlarını incelemeli her ihtimale karşı, işlemin tarafı olamayan diğer eşin de onayını almalıdır. Bu konudaki işlemleriniz için alanında uzman bir gayrimenkul avukatından veya hukuk bürosundan; hizmet veya hukuki danışmanlık almanız gerekmektedir.