Resmi Evrakta (Belgede) Sahtecilik Suçu

Resmi Evrakta Sahtecilik Suçu Nedir?

Resmi Belgede Sahtecilik suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesinde tanımlanır. Kanuna göre, bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi bu suçu işlemiş olur.

Hangi Belgeler Resmi Evrak Niteliğindedir?

Hangi belgelerin resmi belge sayılacağı ayrımına girmeden önce sahtecilik suçunun unsurunu neyin oluşturabileceğini, yani neyin belge olarak değerlendirilebileceğini anlamamız gerekir. Doktrine göre, bu suçun konusunu oluşturabilecek bir belgenin varlığından söz edilebilmesi için o belgenin;

• Yazılı olması
• Hukuken anlamlı bir içeriğinin bulunması
• Düzenleyicisinin belli olması gerekir.

Ancak bu koşulları sağlayan belgeler üzerinde resmi evrak ayrımı yapabiliriz.

Resmi evrak, üzerinde durduğumuz suç tipinin maddi konusunu oluşturur. Resmi belge içtihatımızda, bir kamu görevlisi tarafından görevi gereği düzenlenmiş yazıyı ifade eder.  O zaman bir belgenin resmi madde olarak değerlendirilmesi için gereken unsurları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Kamu görevlisi tarafından düzenlenme
• Görev gereğince düzenlenmiş olma

Öncelikle kamu görevlisi kavramının tanımını bilmek gerekir. 5237 sayılı kanuna göre kamu görevlisi, kamusal faaliyet yöneten kişilerin tamamını kapsar.

Resmi Evrakta Sahtecilik Suçunun Şartları  (Evrakta Sahtecilik Suçu Nasıl Oluşur?)

İlgili maddenin birinci fıkrasında (TCK m.204/I), bir kişinin bu suçu işlemiş sayılabilmesi için seçimlik hareketler belirtilmiştir. Bu seçimlik hareketlerden herhangi birini yerine getiren kamu görevlisi bu suçun faili olur. Hareketlerden birden fazlasının gerçekleştirilmesi suçun tekliğini değiştirmez.  

Anlaşıldığı kadarıyla bu suç:

• Bir resmi belgenin sahte olarak düzenlenmesi
• Gerçek bir resmi belgenin başkalarını aldatacak şekilde değiştirilmesi
• Sahte belgenin kullanılması ile işlenmiş olur.

Bu fiillerden birinin gerçekleşmesi üzerine suçun konusu olan belgenin de yukarıda belirtilen resmi evrak tanımına uyması esastır. Herhangi bir unsuru gerçekleştirmemesi sebebiyle belgenin resmi evrak sayılmaması halinde suç tipi değişeceğinden belgenin kamu görevlisi tarafından görev tanımının çerçevesi içinde düzenlenmiş olması şarttır.

Resmi belgede sahtecilik suçu, sadece kasten işlenebilir. Sahte belgeyi düzenleyen kişi sahtecilik yaptığının farkında olup bilinçli bir şekilde eylemini tamamlamalıdır.

Evrakta Sahtecilik Suçunun Faili ve  Mağduru

Evrakta sahtecilik suçu, herkes tarafından işlenebilir. Kanun maddesinde tanımlanan seçimlik hareketlerden birini gerçekleştiren kişi bu suçun faili durumuna düşer. Ancak failin bir kamu görevlisi olması ceza süresinde değişiklik görülmesine sebep olur. İlgili kanunun ikinci fıkrasında (TCK m.204/II)  görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisinin durumu düzenlenmiştir. Suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi durumunda nitelikli hal olur ve suçun cezası artar.

Bu suç türü kanunda “Topluma Karşı İşlenen” suçlar bölümü altında kaleme alınmıştır. Bu demek olur ki suçun mağduru sahte evrakın kullanılmasından zarar gören kişi gibi gözükse de resmi belgede sahtecilik esasına göre kamu güvenine karşı işlenen bir suçtur. Bu sebeple mağdur aslında zarar gören kişi değil, devlettir.

Resmi Evrakta Sahtecilik Suçunun Cezası Nedir?

Resmi evrakta sahtecilik suçunun, kişi tarafından işlenmesi kanunda iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılmıştır. Ancak suçun nitelikleri halleri de söz konusu olduğu için cezası da bu hallerine göre değişkenlik gösterir:

• Suçun failinin kamu görevlisi olması durumunda ceza süresi üç yıl ila sekiz yıl şeklinde arttırılır (TCK m.204/II).
• Eğer düzenlenen sahte  belge, sahteliği anlaşılana kadar gerçek belge yerine geçecek şekilde kullanır ise hükmedilecek ceza yarı oranında artırılır (TCK m.204/III).

Resmi bir belge sahte olarak düzenlenmesi gibi resmi belgeyi bozmak, yok etmek ya da gizlemek de suç teşkil eder. Kanuna göre, bu eylemlerden birini gerçekleştiren kişi iki ila beş yıl arası hapis cezasına çarptırılır (TCK m.205/I). Failin kamu görevlisi olması durumunda verilen ceza süresi yarı oranında arttırılacaktır (TCK m.205/II).

Evrakta Sahtecilik Cezası Adli Para Cezasına Çevrilebilir mi?

Hapis cezasının adli para cezasına çevrilebileceği durumlar sınırlıdır. Adli para cezasına çevrilmesi için kanunda öngörülen yaptırım türünde hapis cezası ve adli para cezası birbirine seçimlik olarak düzenlenmiş olmalıdır ya da evrakta sahtecilik suçu gibi kasten işlenen suçlarda mahkeme tarafından hükmedilen hapis cezası 1 yıl ve daha az süreli olmalıdır.

Resmi evrakta sahtecilik suçunun düzenlendiği maddeler incelendiğinde  kanun koyucunun öngördüğü alt sınırın 2 yıl olduğu görülür. Teknik olarak, resmi evrakta sahtecilik suçunun cezası adli para cezasına dönüştürülememelidir. Ancak, aynı suçtan hüküm giyen herkese verilen ceza aynı değildir. Hakim, cezayı hükmederken yargılanan kişiye göre cezaları şahsileştirir ve gerekirse belirli indirimler yapar.  Resmi evrakta sahtecilik suçundan yargılanan kişinin cezası şahsileştirildiğinde hükmedilen hapis cezasının süresi 1 yılın altına düşerse hakim takdir yetkisini kullanarak bunu adli para cezasına çevirebilir.

Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçunda (TCK m.206) uygulanacak yaptırım türünde hapis cezası ve adli para cezası seçimlik olarak tanımlanmıştır. Bu durumda, hakimin takdirine göre hükümlüye adli para cezası giydirilebilir.

Konu hakkında daha detaylı bilgi için Adli Para Cezası adlı yazımızı inceleyebilirsiniz. Evrakta Sahtecilik Suçu hakkında profesyonel destek almak için Mıhcı Hukuk ve Danışmanlık ofisimizle iletişime geçebilirsiniz

Resmi Evrakta Sahtecilik Suçunun Cezası Ertelenebilir mi?

Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesinde hapis cezasının ertelenmesi durumu açıklığa kavuşturulmuştur. Buna göre, bir hapis cezasının ertelenmesi için kişinin:

• İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum edilmesi
• Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş olması
• Yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlıkla bir daha suç işlemeyeceği yönünde kanaat oluşturması gerekir.

Yaptırımı hapis cezası olan diğer suç türlerinde geçerli olduğu gibi resmi belgede sahtecilik suçunda da bu koşullar geçerlidir. Bu koşulların sağlanması durumunda, hakim takdir ederse hapis cezasını erteleyebilir.  

Resmi Evrakta Sahtecilik Suçunda Zamanaşımı Süresi

Ceza kanununda iki tür zamanaşımı süresi söz konusudur: Dava zamanaşımı süresi (TCK m.66) ve Ceza Zamanaşımı süresi (TCK m.68).

Dava zamanaşımı süresi, kanunda tanımlanan süreler içinde işlenen suça yönelik dava açılmaması veya açılan davanın sonuçlandırılmaması durumunda devletin yargılama ve cezalandırma hakkını kaybetmesini sağlayan ceza hukuku kurumudur.

Ceza zamanaşımı süresi ise, mahkeme tarafından hükmedilen cezanın kanunda belirtilen süreler içerisinde infaz edilmemesi durumunda artık o cezayı infaz edilemez hale getiren ceza hukuku kurumudur.

Bu iki kuruma ilgili maddelerde suç tiplerinin üst sınırları baz alınarak suç türlerine yönelik zamanaşımı süreleri belirlenmiştir. Buna göre suçun temel hali göz önüne alındığında resmi belgede sahtecilik suçunda;

• Dava zamanaşımı süresi 8 yıl
• Ceza zamanaşımı süresi 10 yıldır.

Bu süreler suçun nitelikli halinin mahkemede yargılanacak olması veya suçun nitelikli hali yargılandığından ötürü temel halini tanımlayan maddenin gerektirdiğinden daha fazla bir hapis cezası hükmedilmesi durumunda değişiklik gösterecektir.

Evrakta Sahtecilik Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme

Ceza Muhakeme Kanununun 12. maddesine göre davaya bakan yetkili ve görevli mahkeme suçun işlendiği yer mahkemesidir.