Karşılıksız Çekte Hapis Cezasından Kurtulma

Bankaya hitaben yazılmış ödeme emri niteliğinde olan çek, Türk Ticaret Kanunu gereği bir kıymetli evraktır. Bunda dolayı çekten doğacak hukuki ihtilaflar için Ticaret Kanunumuzun kıymetli evraklarla olan ilgili hükümleri ve özel kanun olan çek kanunu uygulanacaktır. Bir kıymetli evrak olan ticari hayat için çok önemli bir konumdadır. Ticari hayattaki kolaylığı ve hızı sağlamak adına kullanılan çek kimi eller de kötü niyetli olarak kullanılabilmektedir. Bu kötü niyetin en önemli örneklerinden biri de karşılıksız çek sorunudur.

Kural olarak çek de vade değil, ibraz süresi mevcuttur. Keşide yeri ile ödeme yeri aynı olan çekin ibraz süresi keşide edilmesinden itibaren 10 gündür. Keşide yeri ile ödeme yeri farklı çeklerde ise ibraz süresi 1 aya çıkmaktadır. Bu süre içinde bankaya ödenmesi için ibraz edilen çekin, çekteki miktarın ilgili banka hesabında bulunmaması sonucunda çek karşılıksız olarak kabul edilir. Tedavül kabiliyetine sahip çekin karşılıksız çıkması kimi zaman çok büyük sorunlar çıkartabilmektedir. Kendisine ciro edilmiş çeke güvenerek ticari hayatında yol alan bir tacir veya şirket yöneticileri bu çekin karşılıksız çıkması ile tahsil edilememesi neticesinde alacağı karşılıksız kalacak ve kendi borçlarını ödeyemeyecek durumda kalması sebebiyle borca batıklıktan iflasa sürüklenebilecektir. İflas neticesinde işsiz kalan çalışanlar ve alacaklarını tahsil edememiş borçlularda zor durumda kalmış olacaktır. Bundan dolayıdır ki kanun koyucu karşılıksız çek için sert önlemler almıştır.

2012 ye kadar hapis cezası olan karşılık çek suçu, bu yaptırımın anayasaya aykırılık tartışmaları eşliğinde kaldırılmış ve yerine karşılıksız çek düzenleyene idari para cezası ve çek keşide etme yasağı getirilmiştir. Ancak bu kanun hükmü ülkemizde pek başarılı olamadığından, kötü niyetli kişilerin sayısındaki artıştan, piyasada güvenliği artırma endişesinden karşılıksız çeke hapis cezasını gündeme alınmış ve yasa koyucu tarafından 2016 ağustosunda kanunlaştırılmıştır.

Yeni Çek Yasasında Düzenlemeler ve Karşılıksız Çekte Hapis Cezası

9 Ağustos 2016’da resmi gazetede yayınlanan Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Kanunu ile birtakım kanuni düzenlemelerde değişikliğe gidilmiştir. İflas erteleme ile ilgili düzenlemelerinde yer aldığı bu torba yasada çek kanununda önemli değişikliklere gidilmiştir. İlgili torba yasa ile çek hukukunda yapılan değişiklikler madde madde sıralanacak olursa:

• Çekin hamilinin şikayeti üzerine karşılıksız çeke sebebiyet verenler hakkında 1500 güne kadar hapis cezası verilecektir. Adli para cezası, temerrüt faizi ve yargılama giderleri için hükmedilen tutar çekin karşılıksız kalan kısmından az olamayacaktır. Verilen bu adli para cezasının ödenmemesi halinde 5725 sayılı kanun gereği adli para cezasına çarptırılan kişi kamuya yararlı bir işte çalıştırılma kararına varılmaksızın doğrudan hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Ayrıca belirtmek gerekir ki karşılıksız çek suçunda uzlaşma, ön ödeme ve hükmün açıklanmasının geride bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmayacaktır.
• Karşılıksız çekin hamilinin başvurusu üzerine yetkili mahkeme karşılıksız çeke sebebiyet verene çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı getirecektir. Bahsi geçen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı çek sahibi gerçek veya tüzel kişi hakkında uygulanacak olup sermaye şirketlerinde ise yönetim organı ve ticaret siciline tescil edilmiş şirket yetkilileri hakkında uygulanacaktır.
• Mahkemenin verdiği karar ile haklarında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı bulunan kişiler bu yasaklılık hali devam ettiği sürece sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamayacaklardır.
• Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasaklıları UYAP aracılığıyla MERSİS, risk merkezi ve bankalara bildirilecektir. Ayrıca bankalar çek hesabı açmak isteyenlerden adli sicil kaydı isteyeceklerdir.
• Çeklere karekod uygulaması getirilmiş olup, kanunun belirttiği sisteme kayıt yaptırılacak olan çekin keşidecisi ile ilgili şu bilgileri çek hesabı sahibinin bilgisi olmaksızın herkesin erişimine açık olacaktır: Çek sahibi olan kişi isim soyisim ve ticaret unvanı, çek sahibinin çek hesabı bulunduğu bankalar, bankalara ibrazı yapılmamış çek adet ve tutarı, çek sahibinin son 5 yılda ödenen çek sayısı ve tutarı, son 5 yılda karşılıksız çıkan çek sayısı, çek sahibi kişi hakkında veya yetkililer hakkında çek düzenleme veya çek hesabı açma yasaklılığının bulunup bulunmadığı bilgisi, çek sahibini hakkında iflas kararının bulunup bulunmadığı bilgisi.

Karşılıksız çek keşide eden kişiye verilecek olan hapis cezasından TTK hükümlerine göre kurtulmak mümkündür. Bu, yeni çek yasası düzenlemelerinin açığından yararlanarak yapılan bir durumdur. Görüşlerimize göre kanun koyucu, Türk Ticaret Kanununa da yeni eklenen hükümleri değerlendirmeden yeni çek düzenlemelerini yaptığı için hapis cezasından kurtulmak için bir açık kapı söz konusudur.

Karşılıksız çek, 2011 yılındaki hapis cezasına karşı, 2012 ‘den sonraki süreçte büyük bir artış göstermiş olup kanun koyucunun piyasalarda ekonomik güvenliği tekrar sağlaması açısından karşılıksız çeke hapis cezasının geri getirilmesi ve diğer sert tedbirlerin alınması neredeyse zorunlu bir hal olmuştur. Karşılıksız çeke ilişin hukuki ihtilafların yargılaması daha hızlı karar alınması için icra mahkemelerinde yapılacaktır ve hükmü icra hakimleri verecektir. Bundan dolayıdır ki karşılıksız çek ile karşı karşıya kalarak maddi manevi olarak zor durumda kalan gerçek kişi veya tüzel kişilerin hızlı sonuç almak adına deneyimli bir avukatla çalışmaları hak ve menfaatleri açısından faydalı olacaktır.

Bu makalede konu ile ilgili gerekli açıklamalar yapılmıştır. Bu konu çok fazla soru gelmesinden ötürü soracağınız sorulara cevap verilmeyecektir. Yalnızca dava açmakta veya danışmanlık ücreti ödemekte kesin kararlı iseniz bize ulaşabilirsiniz.