E-Ticaret Sitesinde Bulunması Gereken Hukuki Metinler ve Sözleşmeler

Teknoloji günden güne hayatın her alanına işlemekte, geleneksel yaşam alışkanlıklarını dönüştürmektedir. Tüketiciler zamandan tasarruf etmek ve daha çok seçeneği değerlendirmek adına teknolojinin kendilerine sunduğu araçları kullanmaya yönelmektedir. Tacirler ise bu tüketici davranışını karlarını yükseltmek üzere bir fırsata dönüştürmekte, ortaya yeni rekabet kuralları ve işletme süreçleri çıkmaktadır. Elektronik ortamda ticaret ise bu düzen için en uygun platformu oluşturmakta ve tüketiciler tarafından yoğun bir şekilde kullanılmaktadır.   Bu yoğun kullanım elektronik ticaretin yasal düzenlemelere tabi tutulması ihtiyacını doğurmuş ve arka arkaya bu alanı düzenleyen kanun ve yönetmelikler yürürlüğe girmiştir. Ülkemizde uygulanmakta olan mevzuat, elektronik ticaret ortamında aydınlatılmaya muhtaç olan tüketicinin korunması adına elektronik ticaret sitelerinde birtakım metinlerin yer almasını öngörmüştür.

Bu metinler aşağıda detaylı olarak incelenmiştir ve sonrasında bu konularda merak edilen sorular cevaplandırılmıştır.

E-Ticaret Sitesinde Hangi Sözleşmeler ve Hukuki Metinler Bulunmalıdır?

E-Ticaret Ön Bilgilendirme Formu

Tüketicilerin satın almayı seçecekleri mal veya hizmet ile ilgili makul karar verebilmeleri söz konusu mal ve hizmet ve bunu sunan firma ile ilgili doğru ve tam bilgi edinmeleriyle yakından ilgilidir. Elektronik ortamda sözleşmeyi kurma süreci sırasında tüketicinin sağlıklı bir irade oluşturmasını sağlamak amacıyla Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği madde 5 ile satıcıya tüketiciyi bilgilendirme yükümlülüğü getirilmiştir. Bu doğrultuda tüketicinin elektronik ortamda sözleşmenin kurulmasından önce satıcı tarafından satın aldığı mal veya hizmetin nitelikleri, vergiler dahil satış fiyatı, satıcının iletişim bilgileri, cayma hakkına ilişkin detaylı bilgiler, satıcının fiyat dahil tüm sunduklarının geçerlilik süresi, varsa teslim masrafları ve teslim ve ifa tarihine ilişkin bilgileri içerir bir ‘’Ön bilgilendirme Formu’’ nu onaylanmış olması gerekir. E-ticaret sözleşmelerinde tüketici, bu bilgilerin tarafına ulaştığını yine elektronik ortamda mutlaka teyit etmelidir. Aksi takdirde sözleşme akdedilmiş sayılmaz. Bu durum önemlidir zira e ticarette ön bilgilendirme forumunu tüketiciye ilettiğiniz tüketici tarafından teyit edilmezse sözleşmeniz geçersiz sayılmaktadır. Sözleşmeniz sizi korumazsa uygun düştüğü ölçüde Tüketici Kanunu uygulanacağından ve Tüketici Kanunu ise tüketicileri korumayı amaçlamış olduğundan muhtemel davayı kaybetme olasılığınız çok yüksek olacaktır.

E-Ticaret Mesafeli Satış Sözleşmesi

Mesafeli satış sözleşmesi satıcı ve tüketicinin yüz yüze gelmeksizin, sözleşmenin unsurları üzerinde bir sistem aracılığıyla, uzaktan anlaşmaları sonucu akdedilen sözleşmelerdir. Mesafeli satış sözleşmesi, burada yazılanlarla sınırlı olmamakla beraber, çoğunlukla alıcı ve satıcının iletişim bilgilerinin, sözleşme konusu ürüne ait bilgilerin ve fiyatın, teslimat tarihinin ve masrafların belirtildiği metindir. Amaç tüketicinin elektronik ortamda mal veya hizmet satın alırken karşı tarafın kimliği ve güvenilirliği konusundaki tereddütlerini bertaraf etmektir. Bu sözleşme de tüketici ile hizmet yada mal sağlayıcı arasında yapılan esas sözleşme olması bakımından e-ticaret şirketini koruyacak şekilde analiz edilmeli ve hazırlanmalıdır.

E-Ticarette Cayma Hakkının Düzenlemesi

Mesafeli satış sözleşmelerinin kurulmasını sağlayan elektronik ticaret sitelerinde tüketici ve satıcı fiziki olarak bir araya gelmediğinden ve tüketicinin satın aldığı malı inceleme, o anda gerekli bilgileri edinebilme imkanı bulunmaması tüketicinin zaman zaman birtakım sorunlarla karşılaşmasına neden olmaktadır. Kanun koyucu bu sorunları ortadan kaldırmak adına tüketiciye sözleşmeden cayma hakkı tanımıştır. Cayma hakkı ile tüketiciye, elektronik ortamda yapmış olduğu sözleşmeyi geçmişe etkili olarak sonlandırma imkanı tanınmıştır. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun madde 48 uyarınca tüketici, on dört gün içinde herhangi bir sebep göstermeksizin ve cayma nedeniyle ek bir ücret ödemek zorunda olmaksızın bu hakkını kullanabilmektedir. Satıcı ise cayma hakkıyla ilgili tüketiciyi bilgilendirmekle yükümlüdür. Bu bilgilendirmenin gerçekleşmemiş olduğu durumlarda tüketicinin cayma hakkını on dört gün içinde kullanma zorunluluğu ortadan kalkar. Cayma hakkı konusunda bilgi bulunmadığı durumlarda tüketicinin cayma hakkı 14 gün yerinde 1 yıldır. Bu yaptırımlarla karşı karşıya kalmamak için satıcı web-sitesinde cayma hakkının hangi şartlar altında, ne kadar süre içinde ve nasıl yapılacağı ile ilgili ayrıntılı bilgiyi mutlaka bulundurmalıdır.

E-Ticaret Kullanıcı-Üyelik Sözleşmesi

İnternet sitelerinin konuları ve sunduğu hizmetler çeşitlilik gösterdiğinden üyelik sözleşmelerinin içeriği de bu doğrultuda değişiklik göstermektedir. Üyelik sözleşmelerinin olmazsa olmazı tarafların iletişim bilgileri eksiksiz bir şekilde doldurulmalarıdır. Sözleşmenin konusu, tarafların hak ve yükümlülükleri, üyelik sözleşmesinin ihlali durumunda uygulanacak yaptırımlar, gizlilik de sözleşmenin içeriğine dahil edilmelidir. Ek olarak üyelerin veya kullanıcıların herhangi bir hukuka aykırı durum yapmaları veya neden olmaları, e-ticaret şirketine zarar verecek eylemde bulunmaları veya kullandıkları e-ticaret sitesi kurallarına uymamaları durumunda, bundan dolayı sorumluluğu kesinlikle düzenlenmelidir.

E-Ticaret Gizlilik Sözleşmesi

Tüketiciler elektronik ticaret sitesinde mal ve hizmet alımında bulunurken birtakım kişisel bilgileri de paylaşmak durumunda kalırlar. Bu bilgiler, kişinin adı, soyadı, doğum tarihi olabileceği gibi kredi kartı numarası, telefon numarası, adres gibi bilgiler de olabilir. Anayasa ‘’Özel hayatın gizliliği ve korunması’’ maddesi çerçevesinde kişisel verilerin korunması için kanun koyucuyu önlem almakla yetkili kılmıştır. Kanun koyucu, elektronik ticaret hizmeti sağlayıcılarına Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile elektronik ortamda toplanan kişisel verilerin gizliliğinin sağlanmasına ilişkin birtakım yükümlülükler getirmiştir. Buna göre satıcı, tüketiciden edinmiş olduğu kişisel verilerin gizliliğini ve güvenliğini sağlamak zorundadır ve bu verileri tüketicinin onayını almadan üçüncü kişilerle paylaşamaz. Satıcının sitesinde bulunduracağı bir gizlilik sözleşmesi ile tüketicinin paylaştığı kişisel verilerin hangi koşullarda, ne derece saklandığıyla ilgili bilgiyi vermesi gerekmektedir. Nisan 2016 itibariyle Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanunun yürürlüğe girmesi ile e-ticarette gizlilik sözleşmesi daha da önem kazanmıştır.

İletişim Bilgileri

İletişim bilgileri satıcının internet sitesinde mutlaka bulunması gereken metinlerden biridir. İletişim bilgileri satıcının ticaret unvanını, işletme adını, adresini, adres, telefon ve e-posta bilgilerini, ticaret sicil veya vergi numarasını içermelidir. Bu bilgilerin ana sayfada kolay erişilir bir kısımda yer alması gerekir.

Elektronik ticaret sayesinde kullanıcılar istedikleri ürünü hızlı bir şekilde bulup, satın alma imkanına sahiptirler. Rekabetin arttığı, fiyatların düştüğü, tüketici talebinin yükseldiği, satıcı açısından da birçok maliyeti düşüren elektronik ticaret platformunun güvenli bir şekilde kullanılması ve büyümesi için bu metinlerin bir garanti ve aydınlatma aracı olarak web sitelerinde bulunması elzemdir.  Kaldı ki bu metinlerin bulunmaması kanunca yaptırımlara bağlanmış olduğundan, bu yaptırımlara maruz kalmamak adına yukarıdaki metinlerin özenle hazırlanıp siteye konması oldukça önemli bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır.

E-Ticaret Sitesinde Bulunması Gereken Hukuki Metinler ve Sözleşmelerin Bulunmaması Durumunda Neler Olabilir?

Bu sorunun cevabı oldukça geniştir. Zira bu e-ticaret sitesinde bulunması zorunlu hukuki metin ve sözleşmelerin bulunmaması durumunda farklı haller söz konusu olabilir. Bunlara sadece bir kaç örnek vererek yazıyı devam ettirmek istiyorum aksi halde çok uzun bir yazı olacak.

E-ticarette gizlilik sözleşmesinde kişisel verilerin uygun kullanılmaması durumunda TCK 135 ila 140 maddelerinden cezalandırılması söz konusu olacaktır. Yine gizlilik sözleşmesi yeni Kişisel Verilerin Korunması hakkında kanuna aykırı olan sitelere; Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanunun aydınlatma yükümlülüğünü ifa etmeyenler bakımından 5.000-100.000 TL arası, veri güvenliğini ihlal edenlere 15.000-1.000.000 TL arası, veri sorumluları siciline kayıt ve bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyenler için 20.000-1.000.000 TL arası idari para cezası kesilmesi söz konusudur. Ayrıca çoğu banka pos vermek için gizlilik sözleşmesini şart koşmaktadır.

E-ticarette ön bilgilendirme formu olmayan e-ticaret sitelerine 1.000-5.000 TL arası para cezası söz konusudur. Yine yukarıda bahsedildiği gibi ön bilgilendirme formu olmadığı takdirde sözleşme yapılmamış sayılır. Bu ise e-ticaret şirketleri için başlı başına çok büyük bir hukuki sorundur.

E-ticarette mesafeli satış sözleşmesinin bulunmaması durumunda e-ticaret şirketinizin tüketici karşısında korunması mümkün olmaz. Zira e-ticarette genelde karşı taraf tüketici olduğu için sözleşmeniz bulunmaması durumunda Tüketici Kanunun emredici olmayan hükümleri de tüketici lehine olacak şekilde uygulanacaktır. Bu da zaten Tüketici Kanununun tüketiciyi koruması nedeni ile neredeyse tüm uyuşmazlıkların kaybedilmesi anlamına gelmektedir.

Profesyonel olsun veya olmasın e-ticaret yapacaksanız hukuki yönünü düşünmek durumundasınız zira yukarıda bahsettiğim üzere para ve hatta hapis cezaları söz konusudur. İlgili kanunlar küçük veya büyük tüm e-ticaret sitelerini kapsamaktadır. Bu hapis ve para cezaları ayrıca hukuki riskler bunlarla kısıtlı olmamakta daha bir çok hukuki risk barındırmaktadır. Bunlar ancak e-ticaret şirketinin ve sitesinin ayrıca iş modelinin ayrıntılı incelemesi neticesinde net olarak belirlenebilir.

Büyük E-Ticaret Şirketlerinin Sözleşmelerinin Aynısını Sitemize Koyabilir miyiz?

Bu durumun olması mümkün değildir. Her iş modeli, her sektör ve hatta her sitenin kendine özgü hukuki metinleri yazılması gerekir. Sitenin, yapılan iş modelinin, kullanıcılarının, tüketicilerinin, ürün veya hizmetlerinin iyi bir analizi yapılarak muhtemel hukuki riskleri tespit edilmeli ve buna uygun şekilde sözleşmeler hazırlanmalıdır. Bu hem şirketinizi kullanıcılara, üyelere veya tüketicilere karşı hukuki koruma sağlarken hemde para cezaları ve hapis cezalarından kurtulmanızı sağlayacaktır. Buna ek olarak kopyala yapıştır ile aldığınız bir sitenin sözleşmelerinin yeni kanun ve yönetmeliklere uygun yazılıp yazılmadığı hususu da belirsiz olup, böyle yapmanız işinizi şansa bırakmak olacaktır.

E-Ticarette Aracı Hizmet Sağlayıcıların Durumu

Aracı hizmet sağlayıcılar yani ürün veya hizmet sunanlar ile tüketicileri birleştiren sitelerin hukuki durumu genel olarak yukarıdaki şartları sağlaması gerekse de ayrı bir yönetmeliği olması nedeni ile farklı bir takım hususlar söz konusudur. İleride yazacağım bir yazıda buna değineceğim o zamana kadar online hukuki danışma bölümünden sorularınızı iletebilirsiniz.

E-Ticaret Siteleri İçin Hukuki Danışmanlık ve Avukatlık Hizmetleri

E-ticaret hukuku henüz Türkiye’de yeni gelişmesi nedeni ile hukuki yönü de yeni gelişmektedir ve yeni kanun ve yönetmelikler yayınlanmaktadır. Buna ek olarak tek bir kanunun olmayışı ve mevzuatın bu kapsamda dağınık olması durumu söz konusudur. Bu nedenle bir avukatın bu alanda özellikle çalışması ve uzmanlaşması gerekmektedir. Hatta mümkünse bu avukatın e-ticaret geçmişi de olması durumunda durumu çok daha iyi irdelemesi mümkün olmaktadır. Bu kapsamda Mıhcı Hukuk Bürosu e-ticaret siteleri için gerek sözleşme ve hukuki metinlerin hazırlanması gerekse diğer konularda hukuki danışmanlık hizmetleri vermektedir.