Şirket Birleşme ve Devralmaları

Günümüzde Dünya’da ve Türkiye’de televizyonlarda, gazetelerde kısacası basında fazlasıyla kendine yer bulan bir konu birleşen şirketler, devralınan şirketler yani şirket birleşme ve devralmaları konudur. Şirket birleşme ve devralmaları hukuki boyutu açısından olabildiğince dikkat edilmesi gereken ve şirketlerde entagrasyon yaşanırken yaşanabilecek sorunları olabildiğince asgariye indirilmesi gerekmektedir. Uluslararası düzeyde ve ulusal düzeyde şirketler birleşme ve devralmalarda farklılıklar mevcuttur.

Şirket birleşmesi, en basit tanımıyla bir şirketin devralma, satın alma ve konsalidasyon faaliyetleri ile varlıklarında değişim yaşanmasıdır.

Şirketlerde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)’da belirtilen şirket birleşme ve devralmalar işleminin nedenleri ise şunlardır;

• Rekabeti azaltmak,
• Pazardaki payını arttırmak yani ekonomideki gücünü ve yetkinliğini yükseltmek,
• Verimliliği arttırmak,
• Anahtar bir girdinin düzenli tedarikini mümkün kılarak maliyet avantajı sağlamak yani bir bakıma hammadde gibi maliyete etki eden faktörleri şirketin yönetimine geçirerek dışarıya bir şirkete hem para akımını önlemek hem de şirketin karlılık marjını arttırmaktır.

Şirket birleşme ve şirket devralmaları genel itibariyle 3 biçimde gerçekleştirilir;

1. Devralma (Merger);bir şirketin diğer şirketi tüm borçları ve alacakları ile devralması ve devralınan şirketin tasfiye edilerek hukuki varlığını yitirmesidir.
2. Satın Alma (Acquisition); Bir şirketin diğer şirketin varlıklarının tamamını ya da bir kısmını satın almasıdır. Varlıkları satın alınan şirketin hukuki varlığı devam etmektedir.
3. Konsolidasyon (Consalidation); iki veya daha fazla şirketin hukuki varlıklarının sona ererek yeni bir şirket oluşturmalarıdır.

6102 sayılı TTK ise birleşmeleri devralma ve yeni kuruluş şeklinde olmak üzere 2’ye ayırmaktadır. Şirketlerde birleşme ve devralmalara egemen olan külli halefiyet, tasfiyesiz infisah, ortaklığın devamı ve korunması ilkeleridir.

Şirket birleşme ve devralmaları şirketlerin özellikleri bakımından sermaye şirketleri; sermaye şirketleri,  kooperatifler ve devralan şirket olmaları şartıyla şahıs şirketleriyle birleşebilirler. Şahıs şirketleri ise; şahıs şirketleri ve devralınan şirket olmaları şartıyla sermaye şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilmektedirler.

Şirket birleşme ve devralmaları konusunda gerçekleştirecek olan tasfiye halindeki şirketlerde birleşme ve devralmalar mümkün olmakla birlikte bazı şartların varlığı da söz konusudur. Bunlar;

1-Tasfiye halindeki şirketin devrolunan şirket olması gerekmektedir.

2-Tasfiye halindeki şirketin henüz malvarlığının dağıtımına başlanmamış olmasıdır.

Bu şartların varlığı halinde devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicil müdürlüğüne belgelerle sunulup ispatlanarak tasfiye halindeki şirketlerde birleşme ve devralmalar gerçekleştirilir.

Şirket birleşme ve devralmaları gerçekleştirecek olan sermayesini kaybetmiş veya borca batık durumda bulunan şirketlerde ise birleşme ve devralmalar gerçekleştirilebilmesi için kaybolan sermayeyi veya gerekiyorsa borca batıklık durumunu karşılayacak tutarda serbestçe tasarruf edebilen özvarlığa sahip bulunan bir şirketle birleşebilmektedir. Bu durumun varlığını, devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicil müdürlüğüne sunulan belgelerle ispatlanması gerekmektedir.

Şirket birleşme ve devralmaları gerçekleştirilirken birleşme sözleşmesinin şekli, yapılması, içeriği ve genel kurul tarafından onaylanması, hazırlanacak birleşme raporu dikkat edilmesi gereken unsurlardır. Bunlar ayrıntıları ile 6102 sayılı TTK hükümlerinde belirtilmektedir.

Şirket birleşme ve devralmalarında mülkiyet değişikliğine konu olan mal ve hakların Yeminli Mali Müşavir veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavir tarafından değerinin tespit edilmiş olması da gerekmektedir. Denetime tabi olan şirketlerde bu tespit denetçi tarafından yapılabilmektedir.

Şirketlerde birleşme ve devralmaya katılan şirketler tarafından birleşme kararı alınır alınmaz yönetim organları bu kararları tescil ettirir ve devrolunan şirket tescil ile infisah etmektedir. Bu tescil ile birlikte birleşme geçerlilik kazanır. Birleşme kararının tescili ile eş zamanlı olarak devralan şirketin kayıtlı olduğu Ticaret Sicil Müdürlüğü, devrolunan şirketin malvarlığına dahil tapu, gemi ve fikri mülkiyet sicilleri ile benzeri sicillere kayıtlı mal ve hakları ilgili sicillere bildirmektedir.

Şirketlerde birleşme ve devralmalarda bazı işlemlerin ihmal edilerek bazı durumlardaki şirketlere kolaylaştırılmış birleşme ve devralmaya imkan vermektedir. 6102 sayılı TTK ‘nın 155. Ve 156. maddelerinde ayrıntılı bir biçimde bu haller ve kimleri kapsadıkları belirtilmektedir.

Şirketlerde birleşme ve şirket devralmaya katılan şirketlerin alacaklarının ve çalışanlarının korunması için de, birleşmeye katılan şirketlerin hukuken geçerlilik kazanmasından itibaren 3 ay içinde istemde bulunurlarsa, devralan şirket bunların alacaklarını teminat altına almaktadır. Birleşmeye katılan şirketler; alacaklılarına, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde 7’şer gün aralıklarla 3 defa yapacakları ilanla ve ayrıca internet sitelerine konulacak ilanla haklarını bildirmektedirler.

Sonuç olarak şirketlerde birleşme kavramı içinde şirket devralma konusunu da barındıran bir kavram olup bunlarla ilgili başvurulacak en önemli kaynak 6102 sayılı TTK’dır. Ancak günümüzde ticaret hayatında önemli bir unsur olan şirketlerde birleşme ve devralmaların bu işlemlerin en başında bununla ilgili sözleşmeler kurulmasından ve en sonunda şirketin en son halinin ticaret siciline bildirilmesine kadar ki süreçte şirket birleşme ve devralmaları alanında uzman bir avukat veya hukuk bürosu yardımı alması işlemlerin daha başarılı olması için gerekli bir unsur olup göz ardı edilmemesi gerekmektedir.