Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kavramı, ilk olarak Çocuk Koruma Kanunu ile ortaya çıkmıştır. Daha sonrasında 06/12/2006 tarihli 5560 sayılı kanun ile de ceza mevzuatlarında etkinlik kazanmıştır. 5728 sayılı kanunla da uygulama alanı daha da genişletilerek en son 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231.maddesinde düzenlenmiştir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, mahkemede görülmekte olan davaya ve suça ilişkin olmak üzere var olan hükmün uygulamaya geçirilmesinin belirli şartların var olması koşulu ile yetişkinlerde 5 yıl çocuklarda 3 yıl süreyle denetimli olarak dışarıda geçirilmek ve başka kasıtlı bir suç işlenmemesi halinde mahkemede kurulan hükmün sonuç doğurmamasıdır.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ile mahkemede verilen mahkûmiyet kararı açıklanmamakta ve açıklanması koşullu olarak geri bırakılmaktadır. Bu nedenle de, sanık hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet hükmü olmadığından sanık hükümlü sıfatını almamaktadır.  Sanık açısından bu karar ile oluşacak tek sonuç, sanığın denetim süresine tabi kılınması ve bu denetim süresi içerisinde mahkeme tarafından belirlenmiş yükümlülükler mevcut ise bunlara uygun davranması gerekliliğidir. Ayrıca sanık, denetim süresi içerisinde kasten yeni bir suç işlemesi halinde açıklanması geri bırakılan hüküm açıklanacağından sanığın daha dikkatli olması ve yeni bir suç işlememesi gerekmektedir.

Sanık, hakim mahkemede sorduğunda HAGB ile ilgili kararı kabul etmelidir. Aksi takdirde hâkim resen yani kendiliğinden sanık hakkında bu kararı uygulayamamaktadır. Bu nedenle de görüleceği üzere, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı uygulamaları yasal bir zorunluluk değildir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Şartları  (HAGB)

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için kanunda belirtilen şartların hepsinin birlikte ilgili davada ve somut olayda mevcut olması gerekmektedir. Kanunda aranan şartlar ise şunlardır;

• Sanık hakkında ilgili davada verilen cezanın iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezasıyla ilişkili olmalıdır.
• Sanığın daha öncesinde kasıtlı bir suçtan mahkûm olmaması gerekmektedir.
• Hâkim tarafından mahkemede sanığın kişilik özelikleri ile duruşmadaki davranışları göz önünde bulundurularak sanığın yeniden suç işlemeyeceğine kanaat getirilmelidir.
• Sanığın HAGB kararını kabul etmesi gerekmektedir.
• Mağdura veya kamuya verilen zarar söz konusu olduğu durumlarda, bu zarar giderilerek suçtan önceki haline getirilmelidir.
• Sanık hakkında ilgili davada söz konusu olan suçun uzlaşmaya tabi suçlardan olduğu durumlarda öncelikli olarak uzlaşma yoluna gidilmesi ve uzlaşmanın da gerçekleşmemiş olması gerekmektedir.
• Sanık hakkında ilgili davada söz konusu olan suçun hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemeyecek olan suçlardan olmaması gerekmektedir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilemeyecek Suçlar

HAGB kararı verilebilmesi için aranan şartlardan bir tanesi de özel olarak kanunlarda belirtilen hükmün açıklanması kararı verilemeyecek suçlardan olmaması gerekliliğidir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemeyecek suçlar ise şunlardır;

1. Askeri ceza kanunu kapsamına giren suçlar,
2. Terörle mücadele kanunu kapsamına giren suçlar
3. İnkilap kanunda yer alan suçlar,
4. 477 sayılı kanunda düzenlenen disiplin hapsi gerektiren suçlar,
5. Karşılıksız çek keşide etme suçu,
6. İmar kirliliğine neden olma suçu,
7. Kullanmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurma suçu,
8. Disiplin ve Tazyik Hapsini gerektiren filer.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı ve Erteleme

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ile verilen cezalar ertelenememektedir ve para cezasına çevrilememektedir. Çünkü verilen hüküm açıklanmadığı için ortada verilmiş kesin bir hüküm bulunmamasından dolayı olmayan bir hükümde infaz edilemeyecek ya da ertelenemeyecektir.

Ayrıca hakkında bu karar verilen kişinin beş yıllık denetim süresi içerisinde kasıtlı bir suç işlediği veya mahkeme tarafından verilen denetim tedbirlerine uymadığı durumlarda verilen HAGB kararı ortadan kalkacaktır ve hüküm ilgili mahkeme tarafından açıklanıp infaz edilecektir. Böylelikle hem sanığın işlediği yeni suç aynen infaz edilecek hem de ertelenen hüküm açıklanarak infaz edilecektir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının kesinleşmesinden sonraki beş yıl süresince sanık kasıtlı bir suçtan dolayı ceza almadığı takdirde açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak davanın düşmesine karar verilecektir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı ve Denetimli Serbestlik Tedbirleri

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen sanık hakkında ayrıca mahkeme bir yıldan fazla olmamak kaydı ile takdirine bağlı olarak şu konularda denetimli serbestlik tedbiri uygulayabilmektedir;

1. Sanığı meslek ve sanat sahibi olması için eğitime gönderebilmektedir.
2. Sanığın mesleğinin olması halinde, kamu kurumunda veya özel olarak yaptığı meslek veya sanatı icra eden başkasının gözetiminde ücretli olarak çalıştırabilmektedir.
3. Sanığın belirli yerlere gitmesi yasaklayabilmektedir.
4. Sanığa belirli bir yerlere devam etme zorunluluğu getirebilmektedir.
5. Sanığa hâkim tarafından kanuna uygun olarak başka konularda da denetimli serbestlik tedbiri hükmedilebilecektir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı ve İtiraz

HAGB kararına karşı temyiz hakkı olmayıp itiraz hakkı bulunmaktadır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı itiraz hakkı, kararı veren mahkemenin bir üst mahkemesine karşı kararın kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde kullanılması gerekmektedir. İtiraz sonucunda verilen kararlar kesindir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı ve Sabıka Kaydı

Hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı, adli sicil kaydında yani sabıka kaydında görünmemektedir. Bu karar, sadece bu kararlara ait bir sistemde kaydedilmektedir. Bu kayıtlar ise sadece soruşturma ve kovuşturma sebebiyle Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenildiği takdirde görüntülenmekte ve kullanılmaktadır.