Arabulucu

Arabulucu, tarafların içinde bulunduğu uyuşmazlıkları mahkemeye gitmeden çözülmesi için onları bir araya getiren ve birbirlerini anlamalarını sağlayarak çözüm üretmelerine yardım eden tarafsız bir üçüncü kişidir. Yani arabuluculuk mesleğini yapan profesyonel bir gerçek kişi olmak kaydı ile Bakanlıkça düzenlenen arabulucular siciline kaydı gerçekleşmiş kimsedir.

Arabulucuya Başvurulabilecek Uyuşmazlık Konuları

Arabulucuya pek çok alanda başvurulabileceği gibi her konuda da başvuru yapılmamaktadır. Bu nedenle şu konularda arabulucuya başvurulabilmektedir;

• Aile Hukuku Uyuşmazlıkları; evlilik öncesi yapılan anlaşmalar, mali ya da aile bütçesine ilişkin anlaşmazlıklar, ayrılık, boşanma, nafaka, ebeveynlik planlaması, yaşlı bakımı, aile işletmeleri, yetişkin kardeş çatışmaları, ebeveyn yetişkin çocuk çatışmaları, gayrimenkullere ilişkin uyuşmazlıklar, vb.
• İş Hukuku Uyuşmazlıkları; haksız fesih, ayrımcılık tazminatı, taciz, işçi mağduriyetleri ve şikâyetleri, işçiler arasındaki huzursuzluklar, vb.
• Kamusal Uyuşmazlıklar; çevre, arazi kullanımı vb.
• Ticari Uyuşmazlıklar; ev sahibi ile kiracı arasındaki uyuşmazlıklar, inşaatçı ile mütahhit ve emlakçı ile ev sahibi arasındaki uyuşmazlıklar, sözleşmeler, tıbbi kötü uygulamalar, zarar ve ziyan, ortaklıklar vb.
• Diğer Uyuşmazlıklar; okulda yaşanan çatışmalar, şiddet önleme, mağdur ve fail arabuluculuğu, kar amacı gütmeyen kuruluşlardaki uyuşmazlıklar, inanç topluluklarında yaşanan uyuşmazlıklar vb.

Arabulucuya Başvurma Zamanı

Arabulucuya taraflar dava açılmadan önce başvurabilecekleri gibi, davanın görülmesi sırasında da başvurabilmektedirler.

Arabulucu Olma Şartları

Arabulucu olmak için kanunda öngörülen bazı şartlar mevcuttur. Bunlar;

1. Türk vatandaşı olmak,
2. Mesleğinde en az 5 yıllık kıdeme sahip hukuk fakültesi mezunu olmak,
3. Tam ehliyetli olmak,
4. Kasten işlenmiş bir suçtan mahkûm olmamak,
5. Eğitimini tamamlamak ve Bakanlıkça yapılan yazılı ve uygulamalı sınavda başarılı olmak gerekmektedir.

Arabulucu olmanın şartları bunlar olmakla birlikte, kesinleşmiş bir disiplin kararı sonucunda meslekten veya kamu görevinden çıkarılmış olan kimse, kanunda öngörülen şartları taşısa bile arabulucu olamamaktadır. Arabulucu, sicile kayıt edildiği tarihten itibaren görevine başlayabilmekte ve unvanını kullanabilmektedir.

Arabulucu Olma Eğitimleri

Eğitimler, Türkiye Barolar Birliği’ne bağlı olarak hukuk fakültesi olan üniversiteler ve Adalet Bakanlığı Akademisi tarafından verilmektedir. Eğitimler kanunda belirtildiği şekliyle şunları kapsamaktadır;

1. Arabuluculuk faaliyetinin yürütülmesi ile ilgili temel bilgileri, iletişim becerileri, müzakere ve uyuşmazlık çözüm yöntemleri, psikoloji ile diğer teorik ve pratik bilgileri içeren ve arabuluculuğun yerine getirilmesi için gerekli olan bilgi ve becerilerin kazanılmasını amaçlayan eğitimdir.
2. Asgari 36 saati teorik ve 12 saati uygulamalı olmak üzere toplam 48 saat arabulucu olma eğitimi verilir.
3. Teorik eğitim kısmının 6 saati temel hukuk bilgisi eğitimi olarak verilmektedir.
4. Teorik eğitim kısmının 30 saati ise teknik bilgi ve beceri eğitimi olarak verilmektedir.
5. Arabuluculara, arabulucu olma eğitimi izni verilen kuruluşlar tarafından teorik ve uygulamalı toplam 48 saatten az olmamak üzere yılda en az bir defa yenileme eğitimi verilmektedir.
6. Eğitime katılanlar, haklı bir mazereti bulunmaksızın derslerin 1/12’sine devam etmedikleri takdirde eğitim programlarıyla ilişikleri kesilmektedir. Bu nedenle eğitime katılım zorunludur.

Arabulucunun Hakları ve Yükümlülükleri

Arabulucu olan kişilerin kanunda da belirtildiği üzere uyması gereken bazı kurallar ve sahip olduğu haklar mevcuttur. Bunlar,

1. Arabuluculuk faaliyetleri sırasında unvanını belirtmek zorundadır.
2. Arabulucunun ücreti, faaliyetinin sona erdiği tarihte yürürlükte bulunan Arabulucu Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenmektedir ve arabulucunun ücretini ve yapılan işlemin masraflarını taraflar eşit olarak karşılaması gerekmektedir.
3. Aarabuluculuk sürecine ilişkin olarak belirli kişiler için aracılık yapma veya belirli kişileri tavsiye etmenin karşılığı olarak ücret isteyememektedir ve istemesi yasaktır.
4. Tarafların her biri ile ayrı ayrı veya birlikte görüşebilmekte ve iletişim kurabilmektedir.
5. Arabulucu, görevini özenle, tarafsız bir biçimde ve şahsen yerine getirmek zorundadır.
6. Taraflar arasında eşitliği gözetmekle yükümlüdür.
7. Arabuluculuk sıfatıyla görev yaptığı uyuşmazlıkla ilgili olarak açılan davada, daha sonrasında taraflardan birinin avukatı olarak görev üstlenememektedir ve üstlenmesi yasaktır.
8. İş elde etmek için reklam sayılabilecek her türlü teşebbüs ve harekette bulunmaları ve özellikle tabelalarında ve basılı kâğıtlarında, avukat ve akademik unvanlarından başka sıfat kullanmaları yasaktır.
9. Faaliyetinin başında tarafları arabuluculuğun esasları, süreci ve arabuluculuğun hukuki sonuçları hakkında şahsen ve doğrudan gerektiği gibi aydınlatmakla yükümlüdür.
10. Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmak zorundadır.

Sonuç olarak, arabulucu, dava açmadan sorunlara kısa yoldan ve daha az maliyetle tarafların bulduğu çözüm kapsamında anlaşarak uygulamalarını sağlama açısından önemli olup seçeceğiniz arabulucunun da bu süreci en iyi şekilde yönetebileceğine inandığınız ve bu konularda daha önceden tecrübeli bir arabulucu olmasına dikkat etmek gerekmektedir.